Rezerwat przyrody Las Murckowski zlokalizowany jest w południowo-wschodniej części Wyżyny Katowickiej, w dzielnicy Katowice Murcki. Został utworzony na powierzchni 7,04 ha mocą zarządzenia ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 18 grudnia 1953 roku (M.P. nr A-1, poz. 18 z dnia 13.01.1954 r.) w celu zachowania fragmentu lasu mieszanego o cechach naturalnych, położonego w bezpośrednim sąsiedztwie aglomeracji przemysłowej. Rezerwat powiększono zarządzeniem ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 10 maja 1989 roku. Obecnie Las Murckowski zajmuje powierzchnię 102,56 ha (oddziały 83, 84, 85, 98 i 100 Nadleśnictwa Katowice).
Starszy fragment znajduje się pomiędzy terenem kopalni Murcki, a drogą szybkiego ruchu w kierunku Bielska-Białej. Natomiast dalej na wschód, na zboczach Wzgórza Wandy, rozciąga się pozostała, powiększona część rezerwatu. Jest to obszar Płaskowyżu Murckowskiego, zdominowany przez wzniesienia porozcinane dolinami potoków. Teren jest urozmaicony, pofałdowany, występują tu znaczne różnice wysokości. W podłożu przeważają łupki i piaskowce karbońskie, przykryte w niższych partiach piaskami i glinami pochodzenia plejstoceńskiego. W piaszczystej zwietrzelinie skał karbońskich wykształciły się głównie gleby bielicowe właściwe słabo zbielicowane i brunatne bielicowane. Obszar rezerwatu odwadniany jest przez liczne, niewielkie potoki i cieki wodne, cześć z nich zasila rzekę Mleczną.
Głównym bogactwem Lasu Murckowskiego jest drzewostan, w skład którego wchodzi wiele wiekowych, pomnikowych drzew, zwłaszcza buków. Znaczna część lasów bukowych na terenie rezerwatu przekroczyła wiek 150 lat. Dominującym zbiorowiskiem roślinnym jest kwaśna buczyna niżowa, która różnicuje się tutaj na cztery warianty, w zależności od składu runa. W rezerwacie rośnie 10 roślin naczyniowych objętych ochroną. Ochronie całkowitej podlegają: przylaszczka pospolita (restytuowana w rezerwacie) oraz storczyk - kruszczyk szerokolistny; ochronie częściowej - bluszcz pospolity (restytuowany w rezerwacie), barwinek pospolity (przypuszczalnie uciekinier z hodowli), kalina koralowa, kopytnik pospolity, konwalia majowa, kruszyna pospolita, marzanka wonna oraz porzeczka czarna. Na uwagę zasługują obecne w rezerwacie gatunki roślin naczyniowych, które reprezentują element górski we florze niżu, jak: bez koralowy, kokoryczka okółkowa, lepiężnik biały, rzeżusznik Hallera, starzec jajowaty oraz trzcinnik owłosiony. Łącznie stwierdzono tutaj: 210 gatunków flory naczyniowej, 42 gatunki mchów, 6 gatunków wątrobowców i 3 gatunki porostów epifitycznych. Słabe zróżnicowanie flory porostów wiąże się z zanieczyszczeniem powietrza. Spośród 17 gatunków grzybów stwierdzonych w rezerwacie, jeden - flagowiec olbrzymi - podlega ochronie ścisłej, natomiast dwa - pochwiak jedwabisty i zębniczek północny - znajdują się na Czerwonej liście grzybów wielkoowocnikowych zagrożonych w Polsce.
W czasie wstępnej inwentaryzacji fauny odnotowano tutaj przedstawicieli płazów (ropucha szara, żaba trawna), gadów (jaszczurka zwinka), liczne ptaki, zwłaszcza ptaki śpiewające i dzięcioły, oraz 12 gatunków ssaków. Awifaunę tworzą przede wszystkim gatunki leśne, m.in.: dzięcioł duży, dzięcioł czarny, dzięcioł zielony, świergotek drzewny, kos, drozd śpiewak, świstunka, muchołówka szara i żałobna, kowalik oraz grubodziób. Z rzadszych gatunków spotkać można w rezerwacie dzięcioła zielonosiwego i pleszkę. Wśród drobnych ssaków uwagę zwraca liczne występowanie owadożernych - ryjówki aksamitnej i zębiełka karliczka. Rodzinę łasicowatych reprezentuje łaska. Obecność w rezerwacie dużych ssaków (sarna, dzik) wiąże się z położeniem w obrębie większego kompleksu leśnego i z możliwością przemieszczania się zwierząt. Występuje tutaj 35 gatunków kręgowców objętych ochroną ścisłą. Z wielu taksonów bezkręgowców wyróżniają się chronione chrząszcze z rodziny biegaczowatych, m.in.: biegacz skórzasty i biegacz fioletowy. Szczegółowe badania koleopterofauny związanej z martwym drewnem wykazały 127 gatunków, w tym rzadkie, będące reliktami lasów pierwotnych.
Rezerwat Las Murckowski z pozostałością dawnych, naturalnych lasów Puszczy Śląskiej wśród wysoce uprzemysłowionych i zurbanizowanych terenów, zasługuje na ochronę z uwagi na wartości przyrodnicze, jak też z powodu korzystnego oddziaływania na środowisko. Buczyny posiadają wysoką zdolność absorpcji pyłów i metali ciężkich. Miejsko-przemysłowe otoczenie, zwłaszcza kopalnie i ruchliwa droga działają z kolei niekorzystnie na ekosystem rezerwatu. W celu zachowania jego wartości przyrodniczych zalecana jest zarówno ochrona ścisła na części jego obszaru, jak i ochrona czynna z przebudową drzewostanu w kierunku naturalnym i regeneracją runa w buczynie. Bardzo ważne jest pozostawienie w ekosystemie martwych i obumierających starych drzew. Pożądane jest dalsze poszerzenie rezerwatu oraz stworzenie otuliny. Za sprawą proponowanego powiększenia granic, ochroną zostałyby objęte pozostałe fragmenty ponad 100-letniej buczyny z pomnikowymi okazami buków oraz 80- i 90-letnie drzewostany dębowe. Zwiększenie powierzchni rezerwatu wraz z odpowiednimi zabiegami pielęgnacyjnymi, podniosłoby odporność drzewostanu na antropopresję oraz obniżyłoby oddziaływanie ruchu turystycznego na przyrodę obiektu chronionego.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz