Kościół Wszystkich Świętych w Sierotach

 Kościół Rzymskokatolicki Wszystkich Świętych
woj. śląskie, 44-128 Sieroty
2020.11.11 /+++/

Zabytkowy kościół Wszystkich Świętych, stanowiący siedzibę parafii o bardzo długiej historii. Budowla ma o tyle ciekawą formę, iż jest to świątynią o oryginalnej konstrukcji drewniano-murowanej. Do cennych zabytków we wnętrzu należy przede wszystkim gotycka polichromia, dziś częściowo nieczytelna.

Sieroty to wieś o bardzo starym rodowodzie, wzmiankowana już pod koniec w. XIII. Tutejsza parafia powstała zapewne znacznie wcześniej, na początku tegoż wieku. Miejscowość miała swój własny kościół na pewno w r. 1299, jednak nie dotrwał on do czasów dzisiejszych. Obecną budowlę wzniesiono w wieku XV, z których to czasów pochodzą zarówno elementy drewniane, jak i murowane. Murowane jest prezbiterium pochodzące z 1427 roku, połączone z drewnianą nawą z 1457 r.

Gdy właściciel Sierot, Krzysztof von Czornberg przeszedł w połowie XVI w. na luteranizm, kościół znalazł się w rękach protestantów, którzy prawdopodobnie zamalowali freski. W 1629 r. stał się ponownie świątynią katolicką. W 1687 dach zwieńczono drewnianą sygnaturką. Wiadomo, że pod koniec XVII w. kościół Wszystkich Świętych był w złym stanie, zaś część opracowań wskazuje na wielki pożar, który w 1700 r. strawić miał obiekt wraz z cała wsią. Wówczas to zniszczona nawa – zapewne murowana - miała zostać zastąpiona drewnianą, która zachowała się do dziś.

Ostatnie badania dostarczają wielu wątpliwości co do niektórych dawniejszych przekonań. Przypuszczać można bowiem w ich świetle, iż kościół nie uległ spaleniu, a jedynie został uszkodzony, co spowodowało konieczność gruntownego remontu. Wtedy także, na początku XVIII w. zbudowano obok niego drewnianą wieżę. Obecna natomiast, złączona z nawą budowli, pochodzi z 1770 roku. Kościół także później kilkakrotnie odnawiano.

Orientowana budowla składa się dzisiaj z prezbiterium i zakrystii, zbudowanych z kamienia łamanego oraz nawy, szerszej od prezbiterium, o konstrukcji zrębowej - z drewna jodłowego. Nawa otoczona jest sobotami. Dach pokryty został gontem, a nad prezbiterium wieńczy go sygnaturka. Od zachodu do kościoła przystawiona jest wieża o konstrukcji słupowej, z cebulastym hełmem.

źródło: https://sad.slaskie.travel/


Kościół Św. Wawrzyńca w Zacharzowicach

Kościół Rzymskokatolicki Św. Wawrzyńca
woj. śląskie, 44-187 Zacharzowice, ul. Wiejska 47
2020.11.11 /+++/

Kościół w Zacharzowicach jest jedną z najstarszych istniejących w regionie drewnianych świątyń, wzniesioną w 3. ćwierci XVI w. i zachowaną w formie z okresu powstania. Mimo ewangelickiego rodowodu, charakteryzuje się bryłą oraz rozplanowaniem znamiennymi dla tradycyjnych, wznoszonych na Śląsku przez wiele wieków kościołów rzymsko-katolickich.

Historia

Pierwsza wzmianka o kościele par. w Zacharzowicach pochodzi z 1447 r. Zachowany do czasów współczesnych obiekt został natomiast wzniesiony w całości na przełomie lat 60 i 70. XVI w. przez ewangelików, którym właściciele Zacharzowic, Myszkowscy, przekazali kościół w zarząd. Czas budowy kościoła potwierdzają wyniki przeprowadzonych w 2008 r. badań dendrochronologicznych drewnianej konstrukcji obiektu. W 1629 r. kościół wraz z pobliskim obiektem w Sierotach oddano katolikom, którzy połączyli obie świątynie w jedną parafię. W kolejnych wiekach kościół nie był przekształcany, systematycznie przeprowadzano jedynie prace remontowe. Około 1675 r. dokonano bliżej nieokreślonej wymiany bądź przebudowy górnej partii wieży. W 1793 i 1804 r. oraz w latach 1824-1827 prowadzano prace remontowe przy konstrukcji i pokryciu dachowym, natomiast remonty innego typu realizowane były m.in. w 1843 r., w latach 1896-1898, 1909 oraz 1936 r.

Opis

Kościół jest obiektem orientowanym, usytuowanym w środkowej części Zacharzowic, w otoczeniu niewielkiego, czynnego cmentarza ogrodzonego współczesnym parkanem. Jest to obiekt drewniany, wzniesiony w konstrukcji zrębowej, szalowany, z wieżą w konstrukcji słupowej. Rzut kościoła złożony jest z nawy na planie kwadratu, węższego prezbiterium od wschodu zamkniętego trójbocznie z prostokątną zakrystią od północy oraz wieży na planie kwadratu przystającej do nawy od zachodu. 

Zwarta bryła charakteryzuje się czytelnym podziałem na część nawową i prezbiterialną, krytych osobnymi dachami dwuspadowymi o zróżnicowanej wysokości kalenicy oraz dominantę w formie przylegającej do nawy, przysadzistej wieży o nieznacznie pochyłych ścianach, zwieńczonej dachem namiotowym. Nawę i prezbiterium obiegają soboty kryte daszkami pulpitowymi wspartymi na rysiach. Poszczególne dachy, wieża oraz górne partie ścian zewnętrznych pokryto gontem, natomiast partie ścian poniżej sobót mają odsłonięty zrąb. 

Ponad sobotami osadzono pojedyncze otwory okienne o analogicznej wielkości, zamknięte łukiem półkolistym. Wnętrze kościoła przekryte jest stropami zdobionymi polichromiami patronowymi z lat 60 XX w. W zachodniej części nawy usytuowany jest drewniany chór muzyczny wsparty na dwóch profilowanych słupach, z prostokątnym występem na osi i parapetem z barierkami stylizowanymi na tralki. Spośród zachowanego wyposażenia kościoła należy wymienić m.in. neobarokowy ołtarz z 1897 r. z obrazem św. Wawrzyńca, późnobarokowy ołtarz boczny (lewy) sprzed 1720 r. z rzeźbami św. Stanisława Kostki, św. Stanisława, Barbary i Katarzyny oraz obrazami św. Szymona, Judy, Tadeusza i Krzysztofa, późnogotycka szafa tryptyku z 1510 r. oraz barokowa ambona z 1687 r.

źródło: https://zabytek.pl/
oprac. Agnieszka Olczyk, OT NID w Katowicach, 20.10.2014 r.

Kościół Św. Marii Magdaleny w Zimnej Wódce

Kościół Rzymskokatolicki pw. św. Marii Magdaleny
woj. opolskie, Zimna Wódka, ul. Ujazdowska 20
2020.11.11 /+++/

Na terenie parafii św. Elżbiety Węgierskiej znajdują się aż trzy drewniane kościoły – parafialny w Kluczu oraz filialne w Zimnej Wódce i Olszowej. Wszystkie zostały wybudowane lub całkowicie przebudowane ok. 1748 r., posiadają jednolity wygląd i elementy konstrukcji, wyróżniające je spośród licznej grupy drewnianych kościołów w woj. opolskim.

Historia

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana była w 1260 r., istnienie parafii poświadczone jest źródłowo od 1 poł. XIV w. Poprzedni drewniany kościół powstał przypuszczalnie w XV w., w latach 1524 - 1701 użytkowany był przez protestantów. Obecny kształt kościoła pochodzi z 1748 r., został on wówczas na nowo wybudowany lub poddany gruntownej przebudowie. Współcześnie oszalowany i nieznacznie przebudowany. Kościół należy do parafii pw. św. Elżbiety Węgierskiej w Kluczu.

Opis

Kościół usytuowany jest na wzniesieniu pośrodku wsi, otoczonym ulicami tworzącymi niewielkie nawsie. Na północ od niego znajdują się grota lurdzka, kapliczka z rzeźbą św. Jana Nepomucena oraz kamienny krzyż. Wokół biegnie wybrukowana alejka, całość otoczona jest współczesnym ogrodzeniem. Z dawnego cmentarza zachowały się dwa krzyże nagrobne. Kościół jest orientowany, drewniany, wzniesiony w konstrukcji zrębowej oraz słupowej (wieża), na wysokiej podmurówce. Posiada krótkie, zamknięte trójbocznie prezbiterium oraz nawę na rzucie zbliżonym do kwadratu, z ukośnymi wschodnimi ścianami. Od zachodu do nawy przylega przybudówka wieżowa o wysokości równej nawie, do której od północy prowadzą zabudowane schody (dawniej po przeciwnej stronie wieży). Przy północnej ścianie prezbiterium znajduje się zakrystia z lożą kolatorską na piętrze a obok niej, częściowo już przy ścianie nawy, niska przybudówka ze schodkami na ambonę. Bryła kościoła jest zwarta i jednolita, kryta dachem dwukalenicowym, o płynnie połączonych ze sobą połaciach; nad niską wieżą dach namiotowy, nad zakrystią przedłużona połać dachu prezbiterium. 

Nad wschodnią krawędzią nawy ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę, z niewielkim hełmem, pokrytym gontem tak jak pozostałe dachy. Elewacje kościoła szalowane są deskami w ukościóładzie pionowym. Okna zamknięte łukiem płaskim oraz prostokątne, szklone barwnymi witrażami. Na zachodnich drzwiach do nawy znajduje się ozdobna wykościóładka przy zamku, przedstawiająca postać żołnierza. Wnętrze przekryte jest płaskimi stropami. Chór muzyczny po zachodniej stronie nawy, prosty, wsparty na czterech słupach z głowicami. Belka tęczowa profilowana, loża kolatorska otwarta do wewnątrz prostokątnym otworem. Kościół posiada jednolite, zabytkowe wyposażenie w postaci barokowego głównego ołtarza i późnobarokowych ołtarzy bocznych, z rzeźbami świętych postaci. Klasycystyczna ambona pochodzi z pierwszej połowy XIX w.

źródło: https://zabytek.pl/
oprac. Ewa Kalbarczyk-Klak, OT NID w Opolu, 9.09.2014 r.