Kościół Wszystkich Świętych w Sierotach

 Kościół Rzymskokatolicki Wszystkich Świętych
woj. śląskie, 44-128 Sieroty
2020.11.11 /+++/

Zabytkowy kościół Wszystkich Świętych, stanowiący siedzibę parafii o bardzo długiej historii. Budowla ma o tyle ciekawą formę, iż jest to świątynią o oryginalnej konstrukcji drewniano-murowanej. Do cennych zabytków we wnętrzu należy przede wszystkim gotycka polichromia, dziś częściowo nieczytelna.

Sieroty to wieś o bardzo starym rodowodzie, wzmiankowana już pod koniec w. XIII. Tutejsza parafia powstała zapewne znacznie wcześniej, na początku tegoż wieku. Miejscowość miała swój własny kościół na pewno w r. 1299, jednak nie dotrwał on do czasów dzisiejszych. Obecną budowlę wzniesiono w wieku XV, z których to czasów pochodzą zarówno elementy drewniane, jak i murowane. Murowane jest prezbiterium pochodzące z 1427 roku, połączone z drewnianą nawą z 1457 r.

Gdy właściciel Sierot, Krzysztof von Czornberg przeszedł w połowie XVI w. na luteranizm, kościół znalazł się w rękach protestantów, którzy prawdopodobnie zamalowali freski. W 1629 r. stał się ponownie świątynią katolicką. W 1687 dach zwieńczono drewnianą sygnaturką. Wiadomo, że pod koniec XVII w. kościół Wszystkich Świętych był w złym stanie, zaś część opracowań wskazuje na wielki pożar, który w 1700 r. strawić miał obiekt wraz z cała wsią. Wówczas to zniszczona nawa – zapewne murowana - miała zostać zastąpiona drewnianą, która zachowała się do dziś.

Ostatnie badania dostarczają wielu wątpliwości co do niektórych dawniejszych przekonań. Przypuszczać można bowiem w ich świetle, iż kościół nie uległ spaleniu, a jedynie został uszkodzony, co spowodowało konieczność gruntownego remontu. Wtedy także, na początku XVIII w. zbudowano obok niego drewnianą wieżę. Obecna natomiast, złączona z nawą budowli, pochodzi z 1770 roku. Kościół także później kilkakrotnie odnawiano.

Orientowana budowla składa się dzisiaj z prezbiterium i zakrystii, zbudowanych z kamienia łamanego oraz nawy, szerszej od prezbiterium, o konstrukcji zrębowej - z drewna jodłowego. Nawa otoczona jest sobotami. Dach pokryty został gontem, a nad prezbiterium wieńczy go sygnaturka. Od zachodu do kościoła przystawiona jest wieża o konstrukcji słupowej, z cebulastym hełmem.

źródło: https://sad.slaskie.travel/


Kościół Św. Wawrzyńca w Zacharzowicach

Kościół Rzymskokatolicki Św. Wawrzyńca
woj. śląskie, 44-187 Zacharzowice, ul. Wiejska 47
2020.11.11 /+++/

Kościół w Zacharzowicach jest jedną z najstarszych istniejących w regionie drewnianych świątyń, wzniesioną w 3. ćwierci XVI w. i zachowaną w formie z okresu powstania. Mimo ewangelickiego rodowodu, charakteryzuje się bryłą oraz rozplanowaniem znamiennymi dla tradycyjnych, wznoszonych na Śląsku przez wiele wieków kościołów rzymsko-katolickich.

Historia

Pierwsza wzmianka o kościele par. w Zacharzowicach pochodzi z 1447 r. Zachowany do czasów współczesnych obiekt został natomiast wzniesiony w całości na przełomie lat 60 i 70. XVI w. przez ewangelików, którym właściciele Zacharzowic, Myszkowscy, przekazali kościół w zarząd. Czas budowy kościoła potwierdzają wyniki przeprowadzonych w 2008 r. badań dendrochronologicznych drewnianej konstrukcji obiektu. W 1629 r. kościół wraz z pobliskim obiektem w Sierotach oddano katolikom, którzy połączyli obie świątynie w jedną parafię. W kolejnych wiekach kościół nie był przekształcany, systematycznie przeprowadzano jedynie prace remontowe. Około 1675 r. dokonano bliżej nieokreślonej wymiany bądź przebudowy górnej partii wieży. W 1793 i 1804 r. oraz w latach 1824-1827 prowadzano prace remontowe przy konstrukcji i pokryciu dachowym, natomiast remonty innego typu realizowane były m.in. w 1843 r., w latach 1896-1898, 1909 oraz 1936 r.

Opis

Kościół jest obiektem orientowanym, usytuowanym w środkowej części Zacharzowic, w otoczeniu niewielkiego, czynnego cmentarza ogrodzonego współczesnym parkanem. Jest to obiekt drewniany, wzniesiony w konstrukcji zrębowej, szalowany, z wieżą w konstrukcji słupowej. Rzut kościoła złożony jest z nawy na planie kwadratu, węższego prezbiterium od wschodu zamkniętego trójbocznie z prostokątną zakrystią od północy oraz wieży na planie kwadratu przystającej do nawy od zachodu. 

Zwarta bryła charakteryzuje się czytelnym podziałem na część nawową i prezbiterialną, krytych osobnymi dachami dwuspadowymi o zróżnicowanej wysokości kalenicy oraz dominantę w formie przylegającej do nawy, przysadzistej wieży o nieznacznie pochyłych ścianach, zwieńczonej dachem namiotowym. Nawę i prezbiterium obiegają soboty kryte daszkami pulpitowymi wspartymi na rysiach. Poszczególne dachy, wieża oraz górne partie ścian zewnętrznych pokryto gontem, natomiast partie ścian poniżej sobót mają odsłonięty zrąb. 

Ponad sobotami osadzono pojedyncze otwory okienne o analogicznej wielkości, zamknięte łukiem półkolistym. Wnętrze kościoła przekryte jest stropami zdobionymi polichromiami patronowymi z lat 60 XX w. W zachodniej części nawy usytuowany jest drewniany chór muzyczny wsparty na dwóch profilowanych słupach, z prostokątnym występem na osi i parapetem z barierkami stylizowanymi na tralki. Spośród zachowanego wyposażenia kościoła należy wymienić m.in. neobarokowy ołtarz z 1897 r. z obrazem św. Wawrzyńca, późnobarokowy ołtarz boczny (lewy) sprzed 1720 r. z rzeźbami św. Stanisława Kostki, św. Stanisława, Barbary i Katarzyny oraz obrazami św. Szymona, Judy, Tadeusza i Krzysztofa, późnogotycka szafa tryptyku z 1510 r. oraz barokowa ambona z 1687 r.

źródło: https://zabytek.pl/
oprac. Agnieszka Olczyk, OT NID w Katowicach, 20.10.2014 r.

Kościół Św. Marii Magdaleny w Zimnej Wódce

Kościół Rzymskokatolicki pw. św. Marii Magdaleny
woj. opolskie, Zimna Wódka, ul. Ujazdowska 20
2020.11.11 /+++/

Na terenie parafii św. Elżbiety Węgierskiej znajdują się aż trzy drewniane kościoły – parafialny w Kluczu oraz filialne w Zimnej Wódce i Olszowej. Wszystkie zostały wybudowane lub całkowicie przebudowane ok. 1748 r., posiadają jednolity wygląd i elementy konstrukcji, wyróżniające je spośród licznej grupy drewnianych kościołów w woj. opolskim.

Historia

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana była w 1260 r., istnienie parafii poświadczone jest źródłowo od 1 poł. XIV w. Poprzedni drewniany kościół powstał przypuszczalnie w XV w., w latach 1524 - 1701 użytkowany był przez protestantów. Obecny kształt kościoła pochodzi z 1748 r., został on wówczas na nowo wybudowany lub poddany gruntownej przebudowie. Współcześnie oszalowany i nieznacznie przebudowany. Kościół należy do parafii pw. św. Elżbiety Węgierskiej w Kluczu.

Opis

Kościół usytuowany jest na wzniesieniu pośrodku wsi, otoczonym ulicami tworzącymi niewielkie nawsie. Na północ od niego znajdują się grota lurdzka, kapliczka z rzeźbą św. Jana Nepomucena oraz kamienny krzyż. Wokół biegnie wybrukowana alejka, całość otoczona jest współczesnym ogrodzeniem. Z dawnego cmentarza zachowały się dwa krzyże nagrobne. Kościół jest orientowany, drewniany, wzniesiony w konstrukcji zrębowej oraz słupowej (wieża), na wysokiej podmurówce. Posiada krótkie, zamknięte trójbocznie prezbiterium oraz nawę na rzucie zbliżonym do kwadratu, z ukośnymi wschodnimi ścianami. Od zachodu do nawy przylega przybudówka wieżowa o wysokości równej nawie, do której od północy prowadzą zabudowane schody (dawniej po przeciwnej stronie wieży). Przy północnej ścianie prezbiterium znajduje się zakrystia z lożą kolatorską na piętrze a obok niej, częściowo już przy ścianie nawy, niska przybudówka ze schodkami na ambonę. Bryła kościoła jest zwarta i jednolita, kryta dachem dwukalenicowym, o płynnie połączonych ze sobą połaciach; nad niską wieżą dach namiotowy, nad zakrystią przedłużona połać dachu prezbiterium. 

Nad wschodnią krawędzią nawy ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę, z niewielkim hełmem, pokrytym gontem tak jak pozostałe dachy. Elewacje kościoła szalowane są deskami w ukościóładzie pionowym. Okna zamknięte łukiem płaskim oraz prostokątne, szklone barwnymi witrażami. Na zachodnich drzwiach do nawy znajduje się ozdobna wykościóładka przy zamku, przedstawiająca postać żołnierza. Wnętrze przekryte jest płaskimi stropami. Chór muzyczny po zachodniej stronie nawy, prosty, wsparty na czterech słupach z głowicami. Belka tęczowa profilowana, loża kolatorska otwarta do wewnątrz prostokątnym otworem. Kościół posiada jednolite, zabytkowe wyposażenie w postaci barokowego głównego ołtarza i późnobarokowych ołtarzy bocznych, z rzeźbami świętych postaci. Klasycystyczna ambona pochodzi z pierwszej połowy XIX w.

źródło: https://zabytek.pl/
oprac. Ewa Kalbarczyk-Klak, OT NID w Opolu, 9.09.2014 r.

Tablica upamiętniająca III Powstanie Śląskie
woj. śląskie, Toszek, ul. Gliwicka 34
2020.11.11 /+++/

W III Powstaniu Śląskim w okolicy Toszka sformowano dwa bataliony powstańcze; Filipa Jedryska i Wincentego Miesoka pod ogólną Komendą Ludwika Romanowskiego. Po krótkiej walce batalionu Miesoka z niemiecką policją powstańcy zdobyli 2 karabiny maszynowe, amunicję i granaty. W Toszku zorganizowano powstańczy szpital polowy i komendę placu, 5 maja na żądanie Międzysojuszniczej Komisji Rządzącej i Plebiscytowej miasto przekazano pododdziałowi francuskiemu z Lublińca. Jednak miejscowość faktycznie pozostawała pod kontrolą wojsk powstańczych.



Rynek Miejski w Tarnowskich Górach, a Powstania Śląskie

Rynek Miejski, a Powstania Śląskie
woj. śląskie, Tarnowskie Góry, ul. Rynek
2020.11.11 /+++/

W 1858 r. na pamiątkę założenia miasta przez księcia Jana Opolskiego i margrabiego Jerzego Hohenzollerna wystawiono na rynku krzyż. Wokół niego w 1923 r. na pamiątkę trzech powstań o wolność Śląska posadzono 3 „dęby wolności” – upamiętniały one ciężkie walki powstańcze na przedpolach miasta, w którym stacjonował silny garnizon niemiecki. Dęby w czasie remontu płyty rynku zostały ścięte, a ich miejsce zajęły topole. Obecnie topole zastąpiono bardziej szlachetnymi drzewami.

:: więcej zdjęć [>>>]


Dawny dworzec kolejowy w Radzionkowie

Dawny dworzec kolejowy
woj. śląskie, Radzionków, ul. Św. Wojciecha 118
2020.11.11 /+++/

Najstarsze wzmianki dotyczące Radzionkowa pochodzą z lat 1326-57. W wyniku podziału Górnego Śląska po III Powstaniu Śląskim, Radzionków w 1922 r. znalazł się w granicach państwa polskiego. Wielu mieszkańców brało udział w powstaniach śląskich, a w marcu 1921 r. w plebiscycie większość mieszkańców głosowała za Polską. W 1919 r. Radzionków został zdobyty przez powstańców. Opanowali także dworzec kolejowy, w którym obecnie mieści się Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR w 1945 r.

Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR w Radzionkowie

Placówka powstała dzięki staraniom gminy Radzionków, katowickiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej oraz prywatnych osób – deportowanych i ich rodzin. W projekt włączyło się również 29 śląskich samorządów, które wsparły placówkę finansowo.

Oficjalne otwarcie Centrum miało miejsce 14 lutego 2015 roku. W uroczystości uczestniczył m.in. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Bronisław Komorowski oraz gość honorowy – jedna z żyjących jeszcze deportowanych osób.

Idea urządzenia stałej wystawy, poświęconej deportacjom Górnoślązaków na tereny ZSRR w 1945 roku, powstała w 2007 roku i nawiązuje do wystawy pt. „Deportacje Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku”, jaka została zorganizowana w 2003 roku przez Biuro Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu. Autorem inicjatywy utworzenia Centrum były władze miasta Radzionkowa. W 2012 roku udało się pozyskać na ten cel nieczynny budynek radzionkowskiego dworca kolejowego. W latach 2013–2014 przeprowadzono remont budynku, przystosowując go na potrzeby powstającej placówki.

Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku aspiruje do bycia swoistym pomnikiem pamięci dla tysięcy Górnoślązaków wywiezionych wbrew swojej woli do ZSRR w 1945 roku m.in. na dzisiejsze tereny Syberii, Kamczatki, Ukrainy, Białorusi, Kazachstanu, Turkmenistanu oraz Gruzji. Wielu z nich już nigdy nie wróciło do swoich domów.

Rozpad Związku Radzieckiego i zmiana ustroju politycznego w Polsce sprawiły, że zaczęto prowadzić szeroko zakrojone badania naukowe na temat wydarzeń roku 1945 na Górnym Śląsku. Powstały pamiątkowe tablice, organizowane są panele dyskusyjne, a Centrum Dokumentacji Deportacji mieszczące się w Radzionkowie, ma niejako spinać klamrą te działania.

W placówce znajduje się stała ekspozycja poświęcona deportacjom. Nad jej rzetelnością i poziomem merytorycznym czuwał katowicki oddział Instytutu Pamięci Narodowej. „Poza działalnością wystawienniczą Centrum Dokumentacji Deportacji pełni rolę placówki badawczej i archiwalnej – gromadzi wszelkie możliwe do pozyskania dokumenty, publikacje i książki poświęcone tematowi wywózek Górnoślązaków do Związku Radzieckiego w 1945 roku, a każdy odwiedzający placówkę może z tych zasobów skorzystać”. – mówi dr Gabriel Tobor, Burmistrz Miasta Radzionków, inicjator i pomysłodawca stworzenia Centrum.

Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków w 1945 roku do ZSRR w Radzionkowie realizuje projekt lekcji edukacyjnych. Projekt ten adresowanych jest do uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Zajęcia prowadzone są w oparciu o „żywą historię”, z wykorzystaniem eksponatów i fragmentów ekspozycji.


Kopiec Wyzwolenia w Piekarach Śląskich

Kopiec Wyzwolenia
woj. śląskie, Piekary Śląskie, ul. Do Kopca Wyzwolenia 2
2020.11.11 /+++/

Kopiec posiada dwie nazwy Kopiec Wyzwolenia oraz nazwę miejscową Kopiec Powstańców Śląskich - kopiec w Piekarach Śląskich usypany został w latach 1932-1937 dla uczczenia 250. rocznicy przemarszu husarii polskiej króla Jana III Sobieskiego pod Wiedeń oraz 15. rocznicy przyłączenia wschodniej części Górnego Śląska do Polski. Stał się symbolem walki o polskość i pamiątką walk powstańców śląskich. Stanowi najwyższy punkt w granicach miasta i położony jest w zachodniej części centrum Piekar Śląskich.

Idea budowy kopca w Piekarach pojawiła się po raz pierwszy w 1883 w 200. rocznicę przemarszu wojsk króla Jana III Sobieskiego. Autorem tej koncepcji był Wawrzyniec Hajda, który proponował usypanie tego pomnika za Kalwarią Piekarską, w miejscu gdzie obecnie znajduje się Miejskie Gimnazjum nr 2. Wówczas było to niemożliwe, ze względu na sprzeciw władz niemieckich. Hajdzie za podburzanie ludności do manifestowania polskości wytoczono proces.

Do pomysłu Śląskiego Wernyhory powrócono po kilkudziesięciu latach. Podczas obchodów dziesiątej rocznicy II. powstania śląskiego 20 lipca 1930 postanowiono usypać w Piekarach Śląskich pamiątkowy kopiec dla uczczenia powstań śląskich. Hasło jego usypania rzucił Stanisław Mastalerz, ówczesny mieszkaniec miasta i sekretarz Związku Powstańców Śląskich. Pomysł spotkał się z aprobatą powstańców, jednak wkrótce o nim zapomniano. Do tematu powrócono po dwóch latach z okazji 250. rocznicy przemarszu husarii polskiej króla Jana III Sobieskiego pod Wiedeń, gdzie stoczył z wojskami tureckimi zwycięską bitwę. Akt erekcyjny został wmurowany 17 września 1932 roku. Kopiec zaprojektował inż. E. Zaczyński. Ludność Piekar i Szarleja oraz mieszkańcy okolicznych miejscowości przez pięć lat brali czynny udział w sypaniu kopca. Do miasta przyjeżdżały delegacje z kraju i zagranicy, przywożąc ziemię w urnach.


Sieroty - wieś w woj. śląskim

Sieroty
woj. śląskie, 44-128 Sieroty
2020.11.11 /+++/

Sieroty - wieś sołecka w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie gliwickim, w gminie Wielowieś.

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1299 roku. Od 1712 roku osada była w posiadaniu rodziny von Wrochem. Wraz z ręką Barbary von Wrochem (zm. w 1805 roku) zostały przejęte przez Gustawa Maurycego von Stockmann.

Po II wojnie światowej wysiedlono większość mieszkańców pochodzenia niemieckiego.


Zimna Wódka - wieś w woj. opolskim

Zimna Wódka
woj. opolskie, 47-143 Zimna Wódka
2020.11.11 /+++/

Zimna Wódka - wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie strzeleckim, w gminie Ujazd. W miejscowości mieszka ok. 720 osób. W latach 1945–1954 miejscowość była siedzibą gminy Zimna Wódka. Od 1950 roku miejscowość należy administracyjnie do województwa opolskiego.


Buczki - wieś w woj. opolskim

Buczki
woj. opolskie, 47-143 Buczki
2020.11.11 /+++/

Buczki (niem. Butschek) – przysiółek wsi Zimna Wódka w Polsce, położony w województwie opolskim, w powiecie strzeleckim, w gminie Ujazd.

Jest to miejscowość przez którą przebiega tylko jedna główna ulica Buczki. Droga jest na tyle wąska, że mijające się auta muszą zjeżdżać na pobocze, Zabudowa wsi jest tylko po jednej stronie ulicy. Gdzieś w środku wsi znajduje się murowana kapliczka i obok posadowiony jest krzyż również wyznania rzymskokatolickiego. Poza zabudową gospodarczą nie znajdziemy tu nic innego.



Hotel Lomnitz w Bytomiu

Hotel Lomnitz
woj. śląskie, Bytom, ul. Gliwicka 17
2020.11.09 |>>>|

Hotel Lomnitz – siedziba Polskiego Komisariatu Plebiscytowego i Polskiego Wywiadu Wojskowego. W hotelu do wybuchu III powstania śląskiego w 1921 roku, przebywał Wojciech Korfanty. Warto o tym wspomnieć, ponieważ ożywiał polskiego ducha na Śląsku i ciężko sobie wyobrazić, jak wyglądałaby ta część granicy II Rzeczpospolitej, gdyby nie jego praca oraz ludzi z nim współpracujących. Nic zatem więc dziwnego, że w okresie Powstań Śląskich (lata 1919 – 1921) oraz Plebiscytu na Śląsku (mający miejsce w roku 1921), Lomnitz stał się ostoją polskości na ziemi bytomskiej.

W hotelu Lomnitz istniały dwie, bardzo istotne organizacje, sprzyjające sprawie polskiej: Polski Komisariat Plebiscytowy, kierowany przez Wojciecha Korfantego oraz I Wydział Wywiadu Wywiadowczo-Informacyjnego, którego dowódcą był kapitan Józef Aloizy Gawrych.

Realizacja zadań Polskiego Komisariatu Plebiscytowego była pośrednio wspomagana przez pracę wywiadu, ponieważ dzięki niemu Korfanty wiedział m.in. w jaki sposób Niemcy przemycali broń na terytorium plebiscytu.

W 1945 roku budynek uległ zniszczeniu. Nie wiadomo co było przyczyną tego wydarzenia. Jedna wersja mówi, że spalenia budynku dokonali dywersanci niemieccy pod koniec wojny. Druga zaś, że zniszczenia dokonali Rosjanie tuż po zajęciu miasta. Obecnie przy ulicy Gliwickiej 17 stoi zwykły, niczym nie wyróżniający się budynek, a o dawnej obecności hotelu Lomnitz przypomina pamiątkowa tablica.

źródło: https://www.antryj.pl/